Vaarinstructies met Olaf

Vandaag en morgen ga ik varen met Olaf op een Bavaria 32 Cruiser.

Olaf is gisterenavond gearriveerd in de haven en heeft dit mooie zeiljacht voor een week gehuurd om vakantie te vieren met zijn vrouw. Hij heeft 2 dagdelen vaarinstructies geboekt om beter beslagen ten ijs te komen. Als ik mij 's ochtends meld, staat Olaf al in vol ornaat klaar om aan de dag te beginnen.

Kennismaken met Olaf op zijn gehuurde Bavaria 32 Cruiser

Ik vraag of ik aan boord mag komen en Olaf knikt bescheiden. Aan boord geef ik hem een hand en vraag of hij een goede nacht heeft gehad. Olaf is een man van begin 50 en komt uit Duitsland. Hij is niet zo groot van stuk en komt mij heel sympathiek en rustig over. De nacht was rumoerig geweest want het waaide flink en hij vertelde dat hij daardoor minder goed geslapen had en een paar keer aan dek was geweest om de lijnen te controleren en een val langs de mast vast te zetten tegen het geklapper. 

Olaf biedt een kop koffie aan en is wat nerveus heen en weer aan het lopen. Waarschijnlijk is het toch spannend wat de dag gaat brengen. Er staat ook een stevig windje Beaufort 4 dus wellicht heeft dat er mee te maken. Om hem op zijn gemak te stellen gaan we eerst rustig zitten en ik vraag hem waar hij vandaan komt en wat zijn achtergrond is met zeilen.

Nu is de druk er duidelijk af. Olaf verteld rustig zijn verhaal over zijn eerdere vaartochten, dat hij wel vaker een boot heeft gehuurd bij een Yacht Charter en vertelt dat zijn vrouw morgenavond aan boord komt. Hij wil zijn vaardigheden verbeteren om meer zelfvertrouwen te krijgen bij het aanleggen. Eigenlijk gewoon meer controle over het schip en vertrouwd raken met contactmanoeuvres. Daarvoor neemt hij deze instructielessen. Ik vind het leuk dat hij, met een smile van oor tot oor, zegt dat dit het zeilplezier samen met zijn vrouw zeker ten goede komt. Wel eerlijk en ook gewoon waar!

De voorbereidingen voor een geslaagde instructie

Om de dagen succesvol te maken spreken we samen de wensen door die Olaf heeft voor de komende dagen. Zo kunnen we achteraf evalueren of dit ook uitgekomen is. Zelf heb ik de nodige inbreng waarvan ik vind dat we dat gedaan moeten hebben en we zijn het eens.

We delen de twee dagen op in contactmanoeuvres zoals aanleggen aan lagerwal en aan hogerwal, boot beheersing met stevige wind en de bediening van lijnen bij koppelvaren. De volgende dag gaan we het zeilplan van de Bavaria 32 doornemen en in de praktijk brengen. Een specifieke wens van Olaf is om de Bavaria Cruiser niet alleen vooruit, maar ook achteruit in de box te kunnen varen. Dit gaan we vandaag dan ook meerdere keren doen. Dat is een mooie uitdaging met een stevig windje erbij.

Zoals altijd begin ik met het doornemen van de uitrusting van de boot en daarna de persoonlijke uitrusting, voordat we van start gaan. Zo weten we beide waar we aan beginnen en beide op de hoogte zijn van elkaar en van de boot. Je kunt wel meteen willen wegvaren, maar het is veel verstandiger om tijd te nemen voor een goede voorbereiding. Dat werkt later alleen maar in je voordeel.

Olaf heeft zich duidelijk goed voorbereid dus ik vraag hem hier de leiding te nemen om met mij zijn bevindingen door te nemen. We lopen het schip langs en bekijken de lijnen, de lieren, proberen de werking van de motor uit en checken of de uitrusting compleet is, in goede staat is en of alles werkt. De elektrische installatie was al geen geheim meer voor Olaf. Ik laat nog even de plek van de brandblussers zien en waar de noodhelmstok ligt. Voor de persoonlijke veiligheid vraag ik hem of hij kan zwemmen. Gewoon om te weten. We trekken onze reddingsvesten aan en zijn klaar om een plan te maken om weg te varen.

Het maken van een plan

Bij alle manoeuvres waarbij je met meerdere personen bent is het van belang dat je samen een plan maakt. Een plan van wat we gaan doen en wie welke rol heeft tijdens de manoeuvre. Het moet een helder plan zijn en check altijd of ieder bemanningslid weet wat er van hem verwacht wordt. Het gaat dan zoveel gemakkelijker en je voorkomt onduidelijke, vaak chaotische situaties, met alle gevolgen van dien. Zeker als er meerdere bemanningsleden zijn. Bij het maken van het plan bespreek ik ook altijd de gewenste uitkomst en wat we gaan doen mocht het anders lopen.

We zijn met z'n tweeën en maken de taakverdeling als volgt: Olaf vaart de Bavaria 32 Cruiser uit de box in de afgesproken richting en ik doe de hulplijnen. Daarbij communiceer ik duidelijk naar Olaf wanneer we vrij zijn van de box en alle lijnen binnen zijn. Hij doet hetzelfde met de acties die hij opstart. Subtiele seintjes over en weer helpen mee om vast te stellen dat het plan naar wens verloopt. Blijf vooral communiceren.

Wegvaren uit de box met de spiegel aan de steiger

Omdat onze Bavaria 32 Cruiser achteruit in de box ligt, wordt wegvaren niet heel ingewikkeld. We hebben matige wind op de boeg staan wat het wegdraaien alleen maar makkelijker maakt. Om toch een oefening te doen leggen we de beide achterlijnen aan de stijger op slip en laten het zeilschip langzaam vooruit bewegen. Met de achterlijnen houden we contact met de stijger en houden zo de controle over de boot. Halverwege de meerpalen halen we beide lijnen binnen en varen de haven op gepaste snelheid uit. Onze lijnen zijn niet lang genoeg om voorbij de meerpalen met de achterlijn het schip in de juiste richting te trekken dus hebben we het op deze manier prima opgelost. Al varend ruimen we de lijnen netjes op.

De Bavaria 32 Cruiser beter leren kennen

Voordat Olaf en ik een aantal manoeuvres gaan oefenen heb ik met hem afgesproken dat we eerst op open water de boot beter gaan leren kennen. We varen richting het IJsselmeer met Olaf aan het roer zodat hij meteen de stuurbewegingen leert kennen. Ondertussen leg ik hem uit dat deze Bavaria een Saildrive inrichting heeft en geen schroefas. De schroef bevindt zich vlak achter de kiel. Daardoor is de schroefwerking minimaal. We hoeven er dus geen rekening mee te houden dat spiegel naar links of naar rechts beweegt door de draairichting van de schroef wanneer we manoeuvres oefenen.

Op het open water varen we aan aantal rondjes over bakboord en over stuurboord en we varen een stuk achteruit. De Bavaria 32 Cruiser luistert goed naar het roer zowel vooruit als achteruit varend. Ik wijs Olaf er nog op dat hij iets meer voordeel uit de wind kan halen wat hem kan helpen deze manoeuvres naar zijn hand te zetten. Hij begrijpt wat ik bedoel en ik vraag hem de boot met de kop in de wind stil te leggen en mij een seintje te geven wanneer hij tevreden is. Door de stevige en vlagerige wind is dit knap lastig. De wind doet geen concessies.

Lees meer: Kop in de wind stilleggen

Olaf heeft duidelijk behoefte aan een paar tips om dit voor elkaar te krijgen nadat het schip tot twee keer toe is weggewaaid. De derde keer lukt het met gebruikmaking van de tips. Blijf met de boeg recht tegen de wind en geef voorwaartsgang met de motor om op die koers te blijven met het roer in de juiste stand. Check hierbij steeds de windvaan boven op de mast en besef dat de wind ook je rem is. Bij tegen de wind in stilliggen moet je 'aan de bak' blijven. En hoe meer wind, hoe meer de stoot gas moet zijn. Achterwaart met de spiegel in de wind is veel gemakkelijker en rustiger, We bespreken waarom dit zo werkt en Olaf is een ervaring rijker.

Aanleggen aan een steiger met harde wind

Nu Olaf meer gevoel met de Bavaria heeft is het tijd om het contact met de wal op te zoeken. We gaan op zoek naar een geschikte steiger om de boot af te meren en om vervolgens weer weg te varen. Oefening baart kunst immers, zeker met deze stevige vlagerige wind. 

We vinden een steiger aan lager wal en varen deze eerst voorbij om te kijken welke voorbereidingen we moeten treffen om veilig en zonder schade aan te kunnen leggen. Olaf maakt het plan. Als hij dat met mij bespreekt zie ik steeds een vragende blik. Mijn doel is om hem zekerder van zijn zaak te maken en geef aan dat het zijn plan is wat we gaan uitvoeren. We kunnen geen prijzen winnen en er is ook geen schoonheidsprijs. Het gaat er om dat het netjes en gecontroleerd gebeurd.

Olaf neemt het ter harte en met zijn grote smile legt hij zijn plan uit hoe we aan de steiger gaan aanleggen. Fenders op de juiste hoogte en op de juiste plekken, lijnen klaar leggen en instructie wat er van mij verwacht wordt. Hij kiest ervoor om de steiger voorwaarts aan te varen en als eerste de achterlijn om de meerpaal te leggen. Driftend duwt onze vriend de wind ons richting de steiger. Lijn om de meerpaal en met voorwaartsgang op de achterlijn parkeert Olaf het jacht gecontroleerd tegen de steiger.

Zoals we het plan hadden bedacht, zo geschiedde, Vooral de stuurbewegingen waren hier belangrijk vanwege de stevige wind, dus het is handig als je anticipeert op wat er gaat gebeuren zodat je niet hardhandig tegen de steiger klapt.

Wegvaren van een steiger aan lagerwal

Voordat we gaan wegvaren van lagerwal besluiten we het zeiljacht helemaal goed af te meren met de achterlijn om de meerpaal terug naar de bolder op de boot. We maken het af met de voorlijn en een extra spring om de boot helemaal onder controle aan de steiger te hebben. Ik vraag Olaf nog om alle fenders eens langs te lopen om schade te voorkomen. De wind beukt namelijk best hard op de zijkant van onze Bavaria.

We gaan zitten in de kuip en bespreken of het verloop van de dag naar wens is. Gaat het goed of zijn er vragen, wensen of onzekerheden. In een relaxed gesprek merk ik dat Olaf gaandeweg zekerder van zijn zaak wordt. Hij vertelt over zijn leermomenten en inzichten tot nu toe. Het is nu tijd om het plan te maken voor wegvaren van deze steiger met een stevige wind. Drie opties passeren de revue en twee daarvan gaan we oefenen. Wegvaren op de achterspring en wegvaren op de voorspring. De optie voor wegvaren met een loeflijn laten we voor wat het is.

De theorie van de manoeuvres is Olaf wel duidelijk, maar dan nu de uitvoering in de praktijk. Hij heeft het nog niet eerder gedaan met zoveel wind dus des te meer een mooie ervaring. We besluiten eerste weg te varen op de achterspring. 

Lees meer: Wegvaren lagerwal op de achterspring 

De voorbereidingen zijn getroffen maar het lukt de eerste keer niet om van de steiger weg te varen. Olaf heeft teveel tijd nodig om de afgesproken handelingen te doen en het duurt te lang voor Olaf om ze tegelijkertijd uit te voeren. Daardoor wordt het jacht door de stevige wind meteen weer teruggeduwd naar de steiger. We beginnen gewoon opnieuw. Niets aan de hand. Om deze manoeuvre met stevige wind te laten slagen moeten een aantal handelingen achtereenvolgens gebeuren.

Op het moment dat de zeilboot een hoek van 30-40 graden heeft bereikt zet je de motor kort in de neutraalstand. Dan gaat de spanning van de achterlijn, vervolgens haal je de achterspring binnen om daarna meteen weg te varen. Met deze wind moet dat soepel en achtereenvolgens gaan, anders ben je zo weer terug waar je was. Namelijk tegen de steiger. We spreken dit nog eens door en de tweede keer lukt het wel. Weg zijn we.

We doen dezelfde oefening nog eens opnieuw. Dus weer aanleggen en wegvaren op de achterspring, en het zelfvertrouwen van Olaf groeit. Hij heeft meer overzicht en betrekt de wind steeds meer bij zijn plannen. Altijd de wind. Welk voordeel kun je daaruit halen en wat zijn de bedreigingen. 

De sfeer is relaxed en gecontroleerd. Wanneer het niet helemaal zo gaat als bedacht beginnen we gewoon opnieuw. Het plezier en de serieuze kant van varen vallen samen en Olaf is wel klaar voor wegvaren op de voorspring zoals we in de planning hebben staan.

Lees meer: Wegvaren lagerwal op de voorspring

De theorie van dit koppelvaren nemen we door, de taken zijn verdeeld en het is duidelijk dat de voorgaande ervaring heeft geholpen om deze manoeuvre in één keer goed te doen. Tenminste dat denken we. Olaf heeft de fenders en de bolfender op de juiste plek langs de romp van het schip gehangen én op de goede hoogte. Vervolgens deelt hij mij de taak als bemanningslid uit om de voorspring op slip te bedienen en weg te nemen op zijn commando. Wegvaren op de voorspring kan eigenlijk alleen wanneer je met z'n tweeën bent. Op het moment dat het zeiljacht langzaam van de steiger beweegt naar een hoek van 30-40 graden haal ik de voorspring binnen en vaart Olaf gecontroleerd achteruit weg. Het sterke koppel van de voorspring helpt ons bij het wegvaren van lagerwal met stevige wind. 

Lees meer: Wegvaren lagerwal met een loeflijn

Om onze tijd goed te verdelen besluiten we om de manoeuvre van wegvaren aan lagerwal met een loeflijn over te slaan. Olaf wil immers graag oefenen om achteruit de box in te varen. Dus besluiten we terug te gaan naar de haven.

Achteruit aanleggen in de haven

De haven heeft smalle straten en met de stevige wind is het dus zaak goed bij de les te blijven. Opletten geblazen welke invloed de wind heeft en wat onze plaats in de straat is om veilig en gecontroleerd aan te leggen. Dit moeten we goed bespreken. Omdat er niet heel veel ruimte is kijken we ook of er andere schepen in de haven aan het manoeuvreren zijn of in- of uitvaren. Daar kunnen we ons op aanpassen.

Olaf zijn wens was om achteruit de box in te varen dus dat is wat we samen bespreken. Welke box nemen we, welke hulpmiddelen hebben we tot onze beschikking  en welke invloed heeft de wind? Allemaal vragen die we op tijd bedacht moet hebben voor een geslaagde manoeuvre.

We varen de haven in met gepaste snelheid en we zien dat de box nog vrij is waar we ook vetrokken zijn. Daar gaan we weer aanleggen. Het komt goed uit dat tegenover de box een straat is die we kunnen benutten om achterwaarts de box in te varen. Dat is het plan waar we het snel over eens zijn. 

De oefeningen van achteruit varen, de roerbewegingen, het opvoeren van druk op het roerblad om controle te houden, de invloed van de wind en het bedienen van lijnen voor koppelvaren die we vandaag hebben gedaan, komen nu allemaal goed van pas.

10 tips bij het manoeuvreren met een zeilboot

1. Voorbereiding is essentieel: Het is belangrijk om de nodige voorbereidingen te treffen voordat je het water op gaat, zowel wat betreft de bootuitrusting als de persoonlijke uitrusting.
2. Kennismaken en communicatie: Het is essentieel om te beginnen met een goede kennismaking en communicatie met je medevaarder of bemanning. Dit helpt om vertrouwen op te bouwen en duidelijke verwachtingen te stellen.
3. Leer de boot goed kennen: Voordat je complexe manoeuvres uitvoert, is het belangrijk om de boot en zijn eigenschappen goed te begrijpen, inclusief de locatie van uitrusting, motorwerking en hoe de boot reageert op het roer.
4. Windvaan en windmanagement: Het begrijpen van de windrichting en -sterkte is cruciaal bij het uitvoeren van manoeuvres op het water. Je moet de wind in je voordeel kunnen gebruiken en begrijpen hoe de wind je boot beïnvloedt.
5. Het maken van een plan: Het opstellen van een duidelijk plan voor manoeuvres, inclusief de taakverdeling en de gewenste uitkomst, is van groot belang om gecontroleerd en veilig te varen.
6. Oefening baart kunst: Het is normaal dat niet alle manoeuvres meteen perfect verlopen. Herhaling en oefening helpen om zelfvertrouwen op te bouwen en de vaardigheden te verbeteren.
7. Veiligheid gaat voorop: Veiligheid op het water is een prioriteit. Zorg ervoor dat je altijd de juiste veiligheidsmaatregelen treft, zoals het dragen van reddingsvesten en het controleren van de uitrusting aan boord.
8. Flexibiliteit en aanpassingsvermogen: Weersomstandigheden kunnen variëren, en je moet bereid zijn je plan aan te passen aan de omstandigheden. Dit vereist flexibiliteit en aanpassingsvermogen.
9. Samenwerking en communicatie: Bij manoeuvres met meerdere bemanningsleden is effectieve communicatie en samenwerking essentieel om verwarring en ongelukken te voorkomen.
10. Zelfvertrouwen opbouwen: Door herhaaldelijk te oefenen en ervaring op te doen, kan je zelfvertrouwen in je vaardigheden opbouwen, wat essentieel is voor een plezierige en veilige zeilervaring.

Deze learnings zijn belangrijk voor zeilers en watersporters om een succesvolle, plezierige en veilige tijd op het water te hebben.

Ga naar het overzicht met alle verhalen

Laat je van je horen in de reacties?